Ben je regelmatig ziek, kom je echt slaap tekort en kun je wel blijven eten? Heb je geen idee hoe dit opeens komt? Misschien is jouw cortisolwaarde wel te hoog. Wellicht niet iets waar je zelf meteen aan denkt.
Langdurige stress is bijvoorbeeld één van de grootste veroorzakers van een verhoogd cortisolgehalte. Als je langdurig stress ervaart, kan dit op de lange termijn gevolgen hebben voor jouw gezondheid.
Wat is cortisol?
Cortisol is een stresshormoon. Het geeft je energie en is belangrijk voor jouw gezondheid. Ervaar je veel stress, dan maken jouw bijnieren veel cortisol aan. Jouw energielevel stijgt omdat jouw bloedsuikerspiegel stijgt, zodat je beter met stress om kunt gaan.
Wordt een hert aangevallen door een leeuw, dan is het cortisolgehalte bij het hert enorm groot.
Naast het reguleren van stress, heeft cortisol nog meer functies, namelijk:
- regelen van jouw metabolisme
- controle van jouw bloedsuikerspiegel
- handhaven van jouw bloeddruk
- verminderen van ontstekingen
- zorgen voor jouw immuunsysteem
Verschil adrenaline en cortisol
Net als cortisol, is adrenaline ook een stresshormoon. Adrenaline is bij veel mensen bekender. In een stresssituatie maakt jouw lichaam eerst adrenaline aan. Adrenaline zorgt ervoor dat je meteen op een stressvolle situatie kunt reageren. Het vergroot jouw directe reactievermogen. Bijvoorbeeld wanneer jouw kind oversteekt als er net een auto aan komt of als iemand plotsklaps door rood rijdt.
Cortisol daarentegen zorgt er juist voor dat je gedurende langere tijd alert bent. Je dus een langere tijd met stress kunt omgaan. Door de aanmaak van cortisol verhoogt jouw hartslag, waardoor je kunt blijven presteren. Zuurstof wordt sneller door jouw lichaam gepompt, waardoor jouw bloedsuikerspiegel wordt verhoogd. Je krijgt meer energie en jouw humeur verbetert.
Dus waar adrenaline direct in actie komt, is cortisol meer gericht op de lange termijn.
Juiste cortisolbalans
Cortisol wordt ook wel gezien als een soort controleur voor andere hormonen. Het zorgt ervoor dat jouw bloeddruk en bloedsuikerspiegel omhoog gaan als ze omhoog moeten.
Functioneert jouw cortisol optimaal, dan gaat dit volgens een vast patroon. Jouw cortisol heeft dan een piek in de ochtend en neemt gedurende de dag en avond af. Het helpt ons gedurende de dag om alert te blijven.
Lees ons blog tips om jouw cortisol te verbeteren.
Cortisol als jouw vijand
Cortisol heeft dus een positieve werking op jouw lichaam, maar in bepaalde situaties kan het er helaas ook voor zorgen dat je volledig uit balans raakt. Vooral bij een te hoog of te laag cortisolgehalte.
Te hoog cortisolgehalte
Wanneer je te lang stress ervaart, krijg je te maken met hoge cortisolwaarden. We spraken al over de veroorzaker stress, maar ook medicijngebruik en de anticonceptiepil kunnen jouw cortisol verhogen.
Als jouw lichaam door te veel cortisol te lang in de zogezegde ‘overlevingsmodus’ zit, kan dit negatieve gevolgen hebben voor jouw gezondheid. Jouw lichaam heeft geen energie meer om voor andere processen in jouw lichaam, die ook belangrijk zijn voor jouw gezondheid. Denk aan jouw spijsvertering, doorbloeding en huidherstel.
Op korte termijn heeft dit geen grote gevolgen, maar op de lange termijn kun je gezondheidsklachten krijgen. Denk aan een verhoogde bloeddruk en bloedsuikerspiegel, dunnere huid, overgewicht, osteoporose, het verlies van spiervolume en spierkracht en het sneller krijgen van blauwe plekken. Bij vrouwen kan overbeharing op het gezicht of een onregelmatige menstruatie een gevolg zijn van een te hoog cortisolniveau.
Te laag cortisolgehalte
Een tekort aan cortisol kan ook negatieve gevolgen op jouw gezondheid hebben. Denk aan gewichtsverlies, lage bloeddruk, spierzwakte, buikpijn of vermoeidheid.
Conclusie
We kunnen wel zeggen, dat cortisol op de korte termijn een positieve werking heeft, maar op de lange termijn negatieve gevolgen kan hebben voor jouw gezondheid.
Je kunt hierdoor in een negatieve spiraal terecht komen. Door de enorme stress kun je niet slapen, je blijft piekeren. Je krijgt vaker snaaimomenten, waardoor je meer vet vasthoudt. Jouw slaaptekort kan overdag weer voor extra stress zorgen, waardoor je nog meer stress ervaart, nog meer gaat eten en nog minder kunt slapen. Je lijdt aan chronische stress. Jouw lichaam produceert de hele dag door cortisol. Jouw bijnier kan hierdoor uitgeput raken. Bovendien kan het zorgen voor chronische ontstekingen en schildklierproblemen. Tijd voor actie.
Cortisol test
Een disbalans in jouw cortisolgehalte ontstaat geleidelijk. Het gebeurt echt niet van de ene op de andere dag. Het sluipt erin. Je bent vaker verkouden of je merkt dat je prikkelbaarder wordt en jouw lontje wordt steeds korter.
Ben je bezorgd of het misschien door teveel stress komt? Of denk je dat je tegen een burn-out aanzit? Dan geeft een cortisol test jou hierin snel duidelijkheid. Deze test meet jouw cortisolwaarde in de ochtend.
Ben je geïnteresseerd in een uitgebreidere spiegel van jouw cortisol, dan adviseren wij een stresstest. Deze meet namelijk jouw cortisolgehalte gedurende de hele dag. Als extra aanvulling meet de stresstest plus zowel het cortisolgehalte in de ochtend als het DHEA-gehalte in de ochtend en avond. DHEA is de tegenhanger van cortisol en werkt net als het ritme van een biologisch klok.
Liever cortisol als vriend dan als vijand.
